مالچ چیست؟ معرفی انواع مالچ آلی و غیر آلی

اگر در حوزه کشاورزی فعالیت داشته باشید بدون شک نام مالچ را شنیده‌ اید. برای آن‌ که با مالچ آشنا شوید و از اثرات آن بر کشت محصولات کشاورزی مطلع شوید، خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد می کنیم.

مالچ چیست؟

به هر نوع پوشش که روی سطح خاک در باغات و مزارع پهن می شود، مالچ یا خاک پوش گفته می شود. استفاده از مالچ در کشاورزی از اقدامات موثری است که به منظور بهبود کیفیت خاک و محافظت از محصولات کشت شده انجام می شود.

مالچ پاشی چیست؟

مالچ پاشی به معنای پوشاندن خاک با مالچ در زمان رشد محصول است. این فرآیند به طور طبیعی در طبیعت نیز انجام می شود. در ابتدا در جنگل ها با ریزش برگ از درختان و ترکیب با سایر بقایای گیاهی مالچ به وجود آمده است. این خاک پوش پس از مدتی به کمپوست تبدیل می شود. این لایه به طور کلی روی خاک قرار می گیرد و از آن محافظت می کند.

انواع مالچ

مالچ‌ ها به انواع آلی، غیر آلی و مصنوعی دسته بندی می شوند:

مالچ آلی

این نوع مالچ از مواد طبیعی موجود در سطح زمین تهیه می‌ شود و شامل مواد طبیعی هم چون علف، کاه، کلش، پوست درخت، پوسته کاکائو، تراشه های چوب، برگ، خاک اره و کمپوست می باشد.

مالچ های آلی تجزیه پذیر هستند و طی فرآیند تجزیه منابع مهم معدنی و آلی را در اختیار گیاه قرار می ‌دهند تا بهتر رشد کنند. این مالچ ها به افزودن مواد مغذی به خاک کمک کرده و در بلند مدت موجب غنای خاک و حاصلخیزی مزرعه می شوند. هر چقدر مالچ خشک ‌تر و چوبی‌ تر باشد، آهسته‌ تر تجزیه می‌ شود و مواد مغذی کمتری به خاک می ‌رساند.

مالچ غیرآلی

ماده تشکیل دهنده مالچ غیرآلی اغلب از جنس مواد معدنی هم چون شن و سنگریزه است. این مالچ ها در حفظ رطوبت و جلوگیری از رشد علف ‌های هرز به‌ خوبی عمل می‌ کنند، اما از آن جایی که زیست تخریب پذیر نیستند هیچ ماده مغذی به خاک اضافه نمی‌ کنند. این نوع از پوشش ها بیشتر به منظور افزایش عملکرد و زودرسی محصولات به ویژه انواع جالیزی و گرما دوست مورد استفاده قرار می گیرند.

مالچ مصنوعی

پوشش های مالچ هم چنین می توانند توسط انسان و دستگاه‌ های صنعتی تولید می ‌گردند. نایلون را می توان محبوب ‌ترین نوع مالچ مصنوعی دانست که از جنس پلی اتیلن تهیه می شود. مالچ نایلونی در اندازه‌ های گوناگون از 40 تا 140 سانتیمتر و در ضخامت های مختلف بین 30 تا 50 میکرون برای نیازهای مختلف در دسترس است.

مالچ ‌های نایلونی هم چنین بر اساس نوع کاربرد در رنگ های مختلف تولید می گردند:

• مالچ شفاف: هدف از استفاده از مالچ ‌های شفاف گرم نگه ‌داشتن زمین است. در مواقعی که گرم شدن سریع خاک در اولویت باشد، مالچ شفاف استفاده می شود.
• مالچ سیاه: به گرمایش خاک کمک کرده و مانع رشد علف هرز می شود.
• مالچ سفید: قابلیت بازتاباندن اشعه خورشید و خنک نگه داشتن خاک را داشته و از سویی با دفع شته ها از انتشار بیماری های ویروسی در محصولات جلوگیری می کند.

انتخاب نوع مالچ

حال که مالچ را شناختید و با انواع آن آشنا شدید، ممکن است این سوال را بپرسید که کدام نوع مالچ بهتر است و باید از کدام نوع آن استفاده کنیم؟ در انتخاب نوع مالچ لازم است تا به موارد زیر توجه کنید:

آب و هوا

اگر مزرعه شما در منطقه ای با آب و هوای گرم قرار دارد، مالچ بایستی به گونه ای انتخاب شود که مانع از گرم شدن بیش از اندازه خاک شود. در در آب و هوای گرم بیشتر محصولات کشاورزی با مالچ های خنک کننده مانند برگ های خرد شده و یا کاه سازگار ترند.

برعکس اگر در جایی زندگی می کنید که آب و هوای خنک دارد، از یک مالچ پلاستیکی استفاده کنید که به افزایش درجه حرارت خاک کمک می کند.

ارزان و در دسترس بودن

کم هزینه بودن و در دسترس بودن مواد قابل استفاده برای مالچ از دیگر نکاتی است که در هنگام تهیه مالچ بایستی به آن توجه نمود. مثلا پوسته کاکائو برای تهیه مالچ بسیار مفید است ولی بسیار گران است و به سرعت تجزیه می ‌شود و حداقل سالی یک بار نیاز به تعویض دارد. بنابراین این مالچ در مقایسه با دیگر مالچ‌ ها گزینه پرهزینه ‌ای است.

کاربرد

به طور معمول برخی از انواع مالچ در بعضی از کشتزارها کاربرد فراوان تری دارند. مثال های زیر برخی از کاربردهای مناسب مالچ هستند:

• پلاستیک سیاه و نی معمولا در باغ سبزی و برای گیاهان میوه دار کوچک استفاده می شود.
• تراشه های چوب، تکه های پوست درخت و برگ درختان سوزنی برای درختچه و یا در اطراف درختان مناسب هستند.
• پوسته کاکائو و پوسته گندم اغلب برای گیاهان یک ساله استفاده می شود.
• از مالچ سنگریزه و خرده سنگ زمانی که منظره و حفظ حالت طبیعی باغ مد نظر باشد استفاده می شود.

دلایل کاربرد مالچ  در کشاورزی

مالچ ها چه از نوع آلی باشند و چه از نوع غیر آلی، فواید زیر را برای زمین های کشاورزی به ارمغان می آورند:

• یکی از مهم ترین مزایای استفاده از لایه پوششی، جلوگیری از رشد علف های هرز آزاردهنده است. در واقع مالچ با پیشگیری از جوانه زدن و رشد علف های هرز به حذف یک رقیب در مصرف آب و مواد غذایی و هم چنین ایجاد یک مزرعه چشم نوازتر کمک می کند.
• در مناطق شیب دار و بارانی، مالچ از فرسایش بیش از حد خاک جلوگیری می کند.
• مالچ رطوبت خاک را حفظ می کند و برای مناطقی با آب و هوای گرم و خشک جهت جلوگیری از تبخیر شدید آب های سطحی بسیار مفید است.
• مالچ باعث می شود دمای خاک کمتر نوسان کند؛ یعنی در روز کمتر گرم و در شب کمتر سرد شود. این امر باعث می شود گیاه کمتر تحت فشار قرار بگیرد و در مقابل آفات و بیماری ها از خود ضعف نشان ندهد.
• نکته مفید دیگر در خصوص استفاده از پوشش بر روی خاک، جلوگیری از تراکم و فشرده شدن خاک است که آزادی عمل برای رشد ریشه ها را افزایش می دهد.
• در نهایت، به کار بردن مالچ باعث تولید میوه ‌ها و سبزیجات باکیفیت‌ تری می‌ شود.